Je weg vinden in de online (mis)informatiezee

Persbericht - Kritisch zijn bij het beoordelen van informatie, een vaardigheid die steeds belangrijker wordt in een voortdurend digitaliserende wereld. Hoe herken je betrouwbare bronnen?

In een tijdperk waarin informatie overal en altijd beschikbaar is, is het van cruciaal belang om de betrouwbaarheid van bronnen te kunnen beoordelen. Betrouwbare bronnen zoals overheidswebsites bieden vaak gevalideerde en nauwkeurige informatie. Daarnaast zijn er ook bronnen die soms correct zijn, maar het ook weleens bij het verkeerd eind hebben. Denk hierbij aan websites met content die door gebruikers wordt gegenereerd én gecontroleerd, maar ook aan zogenaamde ‘uitlegwebsites’. Een aantal voorbeelden: Wikikids, Wat Betekent, Betekenis Van, Betekenissen of Scholieren). De betrouwbaarheid verschilt per artikel, vertrouw dus nooit op één bron wanneer je gebruikmaakt van dergelijke websites.

Onderzoek Mediawijsheid

Eindrapport Mediawijsheid 2021, uitgevoerd door de Erasmus Universiteit Rotterdam, benadrukt het belang van mediawijsheid in een steeds meer gedigitaliseerde samenleving. Met name voor het bevorderen van een actieve deelname aan de samenleving én het bewust zijn van de risico’s en kansen die moderne media bieden. Het streeft naar een maatschappij waarin iedereen mediawijs is of op weg is om dit te worden, inclusief jongeren, volwassenen en kwetsbare groepen. De conclusies van het onderzoek kun je lezen op de website van de EUR.

Onbetrouwbare bronnen herkennen

Naast betrouwbare bronnen, bestaan er ook twijfelachtige en zelfs onbetrouwbare bronnen. Websites zoals commerciële gezondheidssites kunnen verborgen belangen hebben, wat hun betrouwbaarheid kan aantasten. Het is belangrijk om kritisch te kijken naar de achterliggende motieven van een website of publicatie. Vraag je altijd af wat de werkelijke intenties van de website zijn, of zouden kunnen zijn.

Criteria voor bronbeoordeling

Bij het beoordelen van de betrouwbaarheid van een bron zijn er verschillende criteria waarnaar gekeken kan worden. Dit omvat de autoriteit van de auteur, de actualiteit van de informatie, de nauwkeurigheid, en of de bron representatief is voor het onderwerp.

Wetenschappelijke tijdschriften

Voor academische doeleinden worden vaak wetenschappelijke tijdschriften aanbevolen als bronnen. Deze ondergaan vaak een strikt peer-review proces en zijn daardoor betrouwbaar. Echter is het ook belangrijk om te kijken naar de actualiteit van de informatie, vooral bij snel veranderende onderwerpen.

Relevantie en actualiteit

Het is essentieel om de relevantie van informatie te beoordelen, vooral in relatie tot de vraagstelling van het onderzoek. Actualiteit is ook een belangrijk aspect; oudere bronnen kunnen nog steeds waardevol zijn, maar het is belangrijk om dit in de context van de huidige kennis te plaatsen.

Betrouwbaarheid van visuele bronnen

Naast tekstuele bronnen zijn er ook visuele bronnen zoals afbeeldingen en grafieken. De betrouwbaarheid hiervan hangt af van de maker en de context waarin deze bronnen worden gebruikt.

Kritisch denken bij AI-gegenereerde inhoud

Met de opkomst van ChatGPT, en AI-gegenereerde inhoud in z’n algemeen, is het belangrijk om kritisch te zijn over de oorsprong en de intentie van inhoud. AI-geschreven teksten kunnen nuttig zijn, maar ze missen vaak de diepgang en nauwkeurigheid van menselijk onderzoek en analyse.

De rol van filterbubbels

Online zoekopdrachten en sociale media creëren vaak een ‘filterbubbel’, waarbij gebruikers vooral informatie zien die aansluit bij hun bestaande overtuigingen en interesses. Dit kan leiden tot een vertekend beeld van de werkelijkheid. Het is belangrijk om actief op zoek te gaan naar diverse bronnen en perspectieven om ‘tunnelvisie’ tegen te gaan.

Bescherm jezelf tegen misinformatie

In de overvloedige informatiestroom van vandaag is het cruciaal om kritisch te blijven. Door het toepassen van bovenstaande principes kunnen lezers de betrouwbaarheid van online informatie effectiever beoordelen en zich zo beter wapenen tegen misleiding door onnauwkeurige informatie.

^{Foto door ThisIsEngineering}